Cập nhật ngày 27 tháng 5 năm 2021
Nguồn tin: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/how-they-work.html
Những gì bạn cần biết
Vắc xin COVID-19 khá an toàn và có hiệu quả. Bạn có thể bị các phản ứng phụ sau khi tiêm phòng, nhưng những điều này là bình thường. Thường mất hai tuần sau khi bạn được tiêm chủng đầy đủ để cơ thể xây dựng sự bảo vệ (miễn dịch) chống lại vi rút gây ra COVID-19. Nếu bạn không được chủng ngừa, hãy tìm một loại thuốc chủng ngừa. Tiếp tục thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cho đến khi bạn được tiêm chủng đầy đủ. Nếu bạn đã được tiêm phòng đầy đủ, bạn có thể tiếp tục các hoạt động mà bạn đã làm trước đại dịch. Tìm hiểu thêm về những gì bạn có thể làm khi đã được tiêm chủng đầy đủ.
Để hiểu cách hoạt động của vắc-xin COVID-19, trước tiên cần xem xét cách cơ thể chúng ta chống lại bệnh tật. Khi vi trùng, chẳng hạn như vi rút gây ra COVID-19, xâm nhập vào cơ thể chúng ta, chúng sẽ tấn công và sinh sôi. Sự xâm lấn này, được gọi là nhiễm trùng, là nguyên nhân gây bệnh. Hệ thống miễn dịch của chúng ta sử dụng một số công cụ để chống lại nhiễm trùng. Máu chứa các tế bào màu đỏ, mang oxy đến các mô và cơ quan, và các tế bào trắng hoặc tế bào miễn dịch, chống lại nhiễm trùng. Các loại bạch cầu (tế bào trắng) khác nhau chống lại nhiễm trùng theo những cách khác nhau như:
"Đại thực bào" là các tế bào bạch cầu nuốt và tiêu hóa vi trùng và các tế bào chết hoặc sắp chết. Các đại thực bào để lại các bộ phận của vi trùng xâm nhập, được gọi là "kháng nguyên". Cơ thể xác định các kháng nguyên là nguy hiểm và kích thích các kháng thể tấn công chúng.
"Tế bào lympho B" là tế bào bạch cầu phòng thủ. Chúng tạo ra các kháng thể tấn công các mảnh vi rút do đại thực bào để lại.
"Tế bào lympho T" là một loại tế bào bạch cầu phòng thủ khác. Chúng tấn công các tế bào trong cơ thể đã bị nhiễm bệnh.
Lần đầu tiên một người bị nhiễm vi-rút gây ra COVID-19, có thể mất vài ngày hoặc vài tuần để cơ thể họ tạo ra và sử dụng tất cả các công cụ chống vi trùng cần thiết để vượt qua nhiễm trùng. Sau khi bị nhiễm trùng, hệ thống miễn dịch của người đó ghi nhớ những gì đã học được về cách bảo vệ cơ thể chống lại căn bệnh đó.
Cơ thể giữ một số tế bào lympho T, được gọi là "tế bào bộ nhớ", hoạt động nhanh chóng nếu cơ thể gặp lại cùng một loại virus. Khi các kháng nguyên (từ con vi trùng) đã quen được phát hiện trong cơ thể, các tế bào lympho B sản xuất kháng thể để tấn công chúng. Các chuyên gia vẫn đang tìm hiểu thời gian các tế bào bộ nhớ này bảo vệ một người chống lại vi rút gây ra COVID-19.
Thuốc chủng ngừa COVID-19 giúp cơ thể chúng ta phát triển khả năng miễn dịch đối với vi-rút gây ra COVID-19 mà chúng ta không cần phải mắc bệnh.
Vắc-xin phòng ngừa Covid
Các loại vắc xin khác nhau hoạt động theo những cách khác nhau để bảo vệ. Nhưng với tất cả các loại vắc-xin, cơ thể còn lại nguồn cung cấp tế bào lympho T “ghi nhớ” cũng như tế bào lympho B sẽ "ghi nhớ" cách chống lại loại vi rút đó trong tương lai.
Thông thường, phải mất vài tuần sau khi tiêm phòng, cơ thể mới sản sinh ra tế bào lympho T và tế bào lympho B. Do đó, có thể một người có thể bị nhiễm vi-rút gây ra COVID-19 ngay trước hoặc ngay sau khi tiêm chủng và sau đó bị bệnh vì vắc-xin không có đủ thời gian để bảo vệ.
Đôi khi sau khi tiêm phòng, quá trình xây dựng khả năng miễn dịch có thể gây ra các triệu chứng, chẳng hạn như sốt. Những triệu chứng này là bình thường và là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang xây dựng khả năng miễn dịch.
Các loại vắc xin
Hiện tại, có ba loại vắc xin COVID-19 chính được ủy quyền và khuyến cáo hoặc đang trải qua các thử nghiệm lâm sàng (Giai đoạn 3) quy mô lớn ở Hoa Kỳ.
Dưới đây là mô tả về cách mỗi loại vắc-xin nhắc nhở cơ thể chúng ta nhận biết và bảo vệ chúng ta khỏi vi-rút gây ra COVID-19. Nên nhớ: Không có loại vắc xin nào trong số này có thể đem chính con vi-rút COVID-19.
Trái lại, vắc xin mRNA chỉ chứa vật liệu từ vi rút gây ra COVID-19 nhằm cung cấp cho các tế bào của chúng ta hướng dẫn cách tạo ra một loại protein vô hại dành riêng cho vi rút. Sau khi tế bào của chúng ta tạo ra các bản sao của protein, chúng sẽ phá hủy vật liệu di truyền từ vắc-xin. Cơ thể chúng ta nhận ra rằng protein không nên có ở đó và tạo ra các tế bào lympho T và tế bào lympho B sẽ ghi nhớ cách chống lại virus gây ra COVID-19 nếu chúng ta bị nhiễm trong tương lai.
Vắc xin tiểu đơn vị protein bao gồm các mảnh (protein) vô hại của vi rút gây ra COVID-19 thay vì toàn bộ vi trùng. Sau khi được chủng ngừa, cơ thể chúng ta nhận ra rằng protein không nên có ở đó và tạo ra các tế bào lympho T và các kháng thể sẽ ghi nhớ cách chống lại vi-rút gây ra COVID-19 nếu chúng ta bị nhiễm trong tương lai.
Vắc xin vectơ chứa một phiên bản sửa đổi của vi rút khác với vi rút gây ra COVID-19. Bên trong lớp vỏ của vi rút đã biến đổi, có vật chất từ vi rút gây ra COVID-19. Đây được gọi là “vectơ virut”. Khi vectơ vi-rút ở bên trong tế bào của chúng ta, vật liệu di truyền sẽ cung cấp cho tế bào hướng dẫn để tạo ra một loại protein dành riêng cho vi-rút gây ra COVID-19. Sử dụng các hướng dẫn này, các tế bào của chúng ta tạo ra các bản sao của protein. Điều này thúc đẩy cơ thể chúng ta xây dựng tế bào lympho T và tế bào lympho B. Chúng sẽ nhớ cách chống lại virus đó nếu chúng ta bị nhiễm trong tương lai.
Một số loại vắc xin COVID-19 yêu cầu nhiều lần tiêm. Để được chủng ngừa đầy đủ, bạn sẽ cần tiêm hai mũi vắc-xin COVID-19.
Hai mũi: Nếu bạn chủng ngừa COVID-19 cần tiêm hai mũi, bạn được coi là đã được tiêm đầy đủ hai tuần sau khi tiêm mũi thứ hai. Vắc xin Pfizer-BioNTech và Moderna COVID-19 cần tiêm hai mũi.
Một mũi: Nếu bạn chủng ngừa COVID-19 yêu cầu một mũi tiêm, bạn được coi là đã tiêm chủng đầy đủ hai tuần sau khi tiêm. Thuốc chủng ngừa Johnson & Johnson’s Janssen COVID-19 chỉ cần tiêm một mũi.
Nếu chưa đầy hai tuần kể từ khi bạn tiêm hoặc nếu bạn vẫn cần tiêm mũi thứ hai, bạn KHÔNG được bảo vệ đầy đủ. Do đó, bạn cần tiếp tục thực hiện các bước để bảo vệ bản thân và những người khác cho đến khi bạn được tiêm chủng đầy đủ (hai tuần sau mũi tiêm cuối cùng). Đây âu cũng là một cách để "Mỗi người vì Mọi Người; Mọi Người vì Mỗi người" - ("One for All; ALL for One").